Urszula Kwiecińska

Charakterystyka ucznia zdolnego

 

Cechy ucznia zdolnego:

1. już w dzieciństwie wyprzedza rówieśników pod względem rozwoju psychomotorycznego,
2. występują u niego wzmożone potrzeby poznawcze, interesuje się otoczeniem, poznaje nowe zjawiska i sytuacje,
3. sam wynajduje sobie zadania,
4. cechuje go postawa dociekliwości i intelektualnej ciekawości.,
5. zadaje trudne pytania dorosłym,
6. ma silną wolę, przeciwstawia się poleceniom,
7. wykazuje bogate zainteresowania,
8. pragnie zgłębić konkretne zagadnienie, nie poprzestaje na powierzchownym poznaniu,
9. ma duże możliwości zapamiętywania i przetwarzania informacji,
10. nie lubi rutyny i podporządkowania się ogólnym regułom,
11. potrzebuje innych zadań i innej ich liczby,
12. wyróżnia się aktywnością intelektualną oraz abstrakcyjnym i syntetycznym myśleniem,
13. ma upodobanie do rozwiązywania problemów poznawczych,
14. dostrzega zależności przyczynowo skutkowe,
15. dostrzega błędy w rozumowaniu dorosłych,
16. ma problemy ze znalezieniem autorytetów,
17. często cechuje go umiłowanie prawdy i uczciwości,
18. wszystko systematyzuje, konstruuje złożone systemy i struktury,
19. charakteryzuje się bogatym słownictwem i łatwością wysławiania się,
20. ma wiele wiadomości, wiedzę z różnych, wyszukanych dziedzin,
21. nudzi go szkoła i rówieśnicy,
22. myśli krytycznie,
23. ma duże oczekiwania i wymagania wobec siebie i innych,
24. jest samokrytyczny i skłonny do oceniania innych,
25. lubi nowe sposoby wykonywania zadań, jest twórczy,
26. może zaburzać plany, odrzucać to, co znane,
27. ma dużą podzielność uwagi i koncentracji na problemie,
28. wykazuje dużą uporczywość w dążeniu do celu,
29. uczniów o zainteresowaniach ukierunkowanych trudno skłonić do realizacji programu, który nie jest w centrum ich zainteresowania,
30. cechuje go wrażliwość, empatia, pragnienie, by być zaakceptowanym przez innych,
31. jest nadmiernie wrażliwy na krytykę i odrzucenie przez rówieśników,
32. jest niezależny, preferuje pracę indywidualną, polegają na samym sobie,
33. odrzuca opinie rodziców, rówieśników,
34. cechują go niekonwencjonalne zachowania,
35. cechuje go oryginalność,  sprzyjająca aktywności twórczej,
36. ma trudności z wyborem określonego, konkretnego kierunku kształcenia.
37. wykazuje specyficzne poczucie humoru, dostrzega absurdalność sytuacji,
38. żarty jego nie są zawsze zrozumiałe dla rówieśników,
39. jest perfekcjonistą, ma nadmierne oczekiwania wobec siebie,
40. często przeżywa konflikty wewnętrzne.

Uczniowie zdolni to tacy, którzy przejawiają duże zdolności w dziedzinie umysłowej, twórczej, artystycznej, sportowej, którzy w celu pełnego rozwinięcia tych możliwości wymagają dodatkowych zajęć.

Istnieją przynajmniej dwa kryteria rozpoznawania uczniów zdolnych, psychologiczne i psychopedagogiczne. W badaniu psychologicznym przeprowadza się testy określające poziom inteligencji, zdolności specjalnych, testy osobowości i inne. Jako narzędzie służące do diagnozowania zdolnych dzieci testy często są przez psychologów i pedagogów odrzucane, gdyż są stosowane przede wszystkim do badania dzieci mających problemy z nauką. W kryterium psychopedagogicznym ocenia się osiągnięcia danego dziecka .Ten uczeń jest zdolny, który ma wysokie osiągnięcia. W badaniu uwzględnia się jego cechy intelektualne, cechy charakteru i osobowości.

U osób wybitnie zdolnych występuje ścisła interakcja pomiędzy 3 zespołami cech: ponadprzeciętną inteligencją lub ponad przeciętnymi uzdolnieniami kierunkowymi, wysokim poziomem zdolności twórczych, zaangażowaniem w zadania (motywacją).

Korzenie twórczego myślenia tkwią w domu. To od rodziców dzieci uczą się, co cenić, jak patrzeć na siebie i innych, gdzie widzieć granice możliwości. Twórcze wychowanie w domu daje tyle samo, jeśli nie więcej, ile daje szkoła w późniejszym okresie. Torrance tak radzi rodzicom twórczych dzieci:

• dostarczaj dzieciom materiałów rozwijających wyobraźnię;
• dostarczaj materiałów, które wzbogacają obrazowość języka (np. baśnie ludowe, mity, legendy) ;
• zostawiaj dziecku czas na myślenie i marzenie na jawie (niech ma czas na zadumę i namysł, a nie bieganie od jednego zajęcia do drugiego);
• zachęcaj dziecko do utrwalania swoich pomysłów;
• nadawaj dziecięcym wytworom skończoną formę (opraw ich rysunki, złóż tomik z ich wierszy)
• akceptuj naturalną u dzieci skłonność do odmiennego spojrzenia na rzeczy;
• chwal przejawianie szczerej indywidualności;
• bądź ostrożny z redagowaniem tekstów pisanych przez dzieci;
• zachęcaj dzieci do bawienia się słowami;
• kochaj je i mów im o tym.

Wielu wybitnych twórców po części przypisywało własne zasługi wpływowi domu i szkoły.

Oceny szkolne dzieci wybitnie zdolnych nie zawsze są dobrym miernikiem zdolności. Dzieci te często wolą rozwijać własne zainteresowania niż biernie przyswajać wiedzę przekazywaną w szkole, nie rozumieją sposobu myślenia dzieci przeciętnie zdolnych, rówieśnicy nie rozumieją ich i często odrzucają (nierzadko powodowane jest to zazdrością)

Często ponadprzeciętne możliwości intelektualne powodują obniżoną dojrzałość emocjonalną i funkcjonowanie społeczne

Dzieci zdolne od wczesnego dzieciństwa potrzebują pomocy otoczenia i właściwego stymulowania rozwoju: poznawczego, emocjonalnego, psychomotorycznego i społecznego.

 

Na podstawie: J.Smutny, J.Eby: „Jak kształtować uzdolnienia dzieci i młodzieży”